08.03.2017 tarihli ve 3001 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik yapılmasına Dair Kanun’ un 4 üncü maddesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun mülga mükerrer 121 inci maddesi “Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi” başlığıyla yeniden düzenlenmiş olup, yapılan düzenleme ile ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle Gelir Vergisi mükellefi olanlar ile Kurumlar Vergisi Mükelleflerinden (finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler hariç olmak üzere), maddede yer alan şartları taşıyanların verecekleri Yıllık Gelir ve Kurumlar Vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5’ inin, ödenmesi gereken vergiden indirilmesi, indirilmeyen tutarların ise yıllık Gelir ve Kurumlar Vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerden mahsup edilmesi imkanı sağlanmakta, mahsup edilmeyen tutarların ise iade edilmesi öngörülmektedir.
İndirim uygulamasından şartları taşımadığı halde yararlananlar ile uygulamadan yararlandıktan sonra haklarında ikmalen, resen, veya idarece tarhiyat yapılan ve yapılan tarhiyatı kesinleşenlerden zamanında ödenmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası da uygulanmak suretiyle aranılacaktır.
Ayrıca, maddede geçen 1 milyon liralık tutarın, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanması öngörülmekte ve Bakanlar Kuruluna, indirim oranını ve 1 milyon liralık tutarı iki katına kadar artırmaya, sıfıra kadar indirmeye, kanuni oran ve tutarına getirmeye, Maliye Bakanlığına, maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetki verilmektedir.
· Vergi İndiriminden Yararlanacak Mükellefler
Kanun maddesinde ve madde gerekçesinde belirtildiği üzere, vergi indiriminden ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle Gelir Vergisi mükellefi olanlar (ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve irat elde eden Gelir Vergisi mükellefleri hariç) ile Kurumlar Vergisi mükellefleri (finans ve bankacılık sektöründe faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları hariç olmak üzere) faydalanabileceklerdir.
· Vergi İndirimi Oran ve Tutarı
Mükellefler yıllık Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5 ini ödenmesi gereken Gelir ve Kurumlar Vergisi’ nden indirileceklerdir. Ancak indirim konusu tutar 1 Milyon Türk Lirası’ ndan fazla olamayacaktır.
· Vergi İndiriminin Mahsubu
Vergi indirimi tutarı ödenmesi gereken vergiden fazla olması durumunda kalan tutar, Yıllık Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerden mahsup edilebilecektir. Bu süre içinde mahsup edilmeyen tutarlar red ve iade edilmeyecektir.
· Vergi İndirimi Şartları
- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin kanuni süresinde ödenmiş olması,
- Belirtilen süre içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, resen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması,
- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarihi itibarıyla vergi aslı 1.000 TL üzerinde vadesi geçmiş borcun bulunmaması ,
· Şartların İhlal Edilmesi
Vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin, öngörülen şartları taşımadığının sonradan tespiti halinde ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilecektir.
· Uygulamanın Yürürlüğü
Vergi indirimi müessesi 6824 sayılı Kanunun 25 inci maddesinde belirtildiği üzere, 01/01/2018 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık Gelir ve Kurumlar Vergisi beyannamelerinde uygulanabilecektir.
· Vergi İndirim Hesaplaması
Yapılan yasal düzenleme ile ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle Gelir Vergisi mükellefi olanlar ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinden (finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları hariç olmak üzere) şartları taşıyanlar hesaplanan vergilerinin %5’ ini ödenmesi gereken Gelir veya Kurumlar Vergisinden indirebileceklerdir.
Düzenlemede yer alan %5 oranındaki indirim hesaplanan vergi üzerinden yapılacağından Kurumlar Vergisi mükellefleri için aslında kazancının %1'[kazanç(matrah)*0,20*0,05] oranında indirime tekabül etmektedir. Gelir Vergisi mükellefleri için ise en yüksek dilimden hesaplandığında yaklaşık 1,75’ lik [kazanç(matrah)*0,35*0,05] indirim yapılacağı görülmektedir. Mükelleflerin herhangi bir kazancı oluşmamış yahut zarar meydana gelmiş ise indirimden faydalanamayacağı tabiidir.
Örnek Uygulama
Büyük Mükellef Vergi Dairesi Müdürlüğünün 111 111 1111 vergi kimlik numaralı mükellefi ABC AŞ’ nin 2017 yılı Kurumlar Vergisi matrahı 100.000.000,00 TL’ dir. Mükellef kurum geçici vergilerinin tamamını süresi içerisinde beyan etmiş ve ödemiştir. Diğer yandan, mükellef kurumun vergi indiriminden faydalanabilmesi için kanunda belirtilen şartları sağladığı varsayılmaktadır. Bu durumda mükellef kurumun faydalanabileceği vergi indirimi tutarı (20.000.000,00*0,05)=1.000.000,00 TL olacaktır.
Tek düzen hesap planında vergi indirimine karşılık gelen bir hesap bulunmamakla beraber hesap planında bazı hesaplar boş bırakılmış olup, 1 Seri Nolu Muhasebe Uygulamaları Genel Tebliği’ nde yer alan açıklamalar dikkate alınmak suretiyle vergi indirimine ilişkin muhasebe kaydının aşağıdaki gibi yapılması uygun olacaktır.
_______________________________________________31/12/2017__________________________________________________________
371.Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğ.Yük. 20.000.000,00
193.Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar 20.000.000,00
_______________________________________________31/12/2017__________________________________________________________
_______________________________________________31/12/2017__________________________________________________________
690.Dönem Karı ve Zararı 100.000.000,00
691.Dönem Karı Vergi ve Diğ.Yasal Yük. 20.000.000,00
692.Dönem Net Karı veya Zararı 80.000.000,00
_______________________________________________31/12/2017__________________________________________________________
_______________________________________________31/12/2017__________________________________________________________
691.Dönem Karı Vergi ve Diğ.Yasal Yük. 20.000.000,00
370.Dönem Karı Vergi ve Diğer 20.000.000,00
Yasal Yükümlülük Karşılıkları
_______________________________________________31/12/2017__________________________________________________________
_______________________________________________31/12/2017__________________________________________________________
370.Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal 20.000.000,00
Yükümlülük Karşılıkları
371.Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi 20.000.000,00
Ve Diğer Yükümlülükleri
_______________________________________________31/12/2017__________________________________________________________
_______________________________________________31/12/2017__________________________________________________________
136.Diğer Çeşitli Alacaklar 1.000.000,00
524.Vergi İndirimi 1.000.000,00
_______________________________________________31/12/2017__________________________________________________________
Vergi indirimi müessesi bir anlamda sermayenin azalmasına engel olmaktadır. Bu nedenle tek düzen hesap planında boş olan 524.Nolu Hesabın kullanılması tercih edilmiştir. Mükelleflerin Gelir veya Kurumlar Vergisi Beyannamelerinde indirimden faydalanmaları yahut beyannameleri vermeleri gereken tarihten bir tam yıl içerisinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden bir vergi bulunmaması halinde mahsup imkanı kalmayacağından ilgili muhasebe kaydı ters kayıt ile kapatılacaktır. Diğer yandan, mahsup edilecek bir vergi çıkması halinde ise 360.Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı borç, 136.Diğer Çeşitli Alacaklar hesabı alacak kaydedilmek suretiyle mahsup kaydı yapılabilecektir.
