5 Ocak 2018 tarihli ve 30312 sayılı Resmi Gazete’de; 2018/11185 sayılı “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar” ile buna ilişkin “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2018-32/46)” yayımlandı.
02/05/2018 tarihinde yürürlüğe girecek olan bu Karar ile yapılan düzenlemeler özetle aşağıdaki gibidir.
1) Döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişilerce döviz kredisi kullanılması
Karara göre, 02/05/2018 tarihi itibariyle döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişiler yurt dışından veya yurt içinden döviz kredisi kullanamayacaktır.
Burada döviz gelirinden kasıt ise şu şekilde ifade edilmiştir: "İlgili mevzuat ile belirlenen ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerden elde edilen gelirleri,".
Ancak Kararda sayılan ve aşağıda yer verilen hallerde döviz geliri şartı aranmayacaktır.
Bu şartlardan öne çıkan husus ise, söz konusu kısıtlamanın, kullanım tarihinde kredi bakiyesi 15 milyon ABD doları veya üzerinde olan Türkiye’de yerleşik kişilerce kullanılacak döviz kredilerini kapsamamasıdır.
Burada kredi bakiyesinden kasıt ise şu şekilde ifade edilmiştir: "Yurt içinden ve yurt dışından temin edilen nakit döviz kredisi borçlarının geri ödemesi yapılmamış toplamını,”
Döviz geliri şartı aranmayacak haller:
· Kamu kurum ve kuruluşları, bankalar ile Türkiye’de yerleşik fınansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri ve finansman şirketlerinin kullanacakları döviz kredileri.
· Kullanım tarihinde kredi bakiyesi 15 milyon ABD doları veya üzerinde olan Türkiye’de yerleşik kişilerce kullanılacak döviz kredileri.
· Yatırım teşvik belgesi kapsamında kredi almaları öngörülen Türkiye'de yerleşik kişiler tarafından kullanılacak döviz kredileri ile 24/12/2007 tarihli ve 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Mal ve Hizmetlere Uygulanacak Katma Değer Vergisi Oranlarının Tespitine İlişkin Kararın eki (I) sayılı listenin 17 nci sırasında sayılan gümrük tarife istatistik pozisyonlarında yer alan makine ve cihazların (kullanılmış olanları ile aksam, parça, aksesuar ve teferruatları hariç) finansmanı için kullanılacak döviz kredileri.
· Uluslararası ilana çıkılan yurt içi ihalelere ilişkin faaliyetlerle ilgili olarak ihaleyi kazanan Türkiye’de yerleşik kişilerin veya Savunma Sanayii Müsteşarlığınca onaylanan savunma sanayii projelerini üstlenen Türkiye'de yerleşik kişilerin kullanacakları döviz kredileri.
· Kamu özel işbirliği modeli kapsamında gerçekleştirilecek projeleri yürütmekle görevli olan Türkiye’de yerleşik kişilerin kullanacakları döviz kredileri.
· İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlere ilişkin bağlantılarını ve muhtemel döviz gelirlerini tevsik etmek kaydıyla, son üç malî yılda döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin tevsik ettikleri muhtemel döviz gelirleri toplamını aşmayacak şekilde kullanacakları döviz kredileri.
· Bakanlıkça belirlenecek esaslar dâhilinde Türkiye'de yerleşik kişilerin kullanacakları döviz kredileri.
2) Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt içi ve yurt dışından temin edilen döviz kredilerinde son 3 mali yılın döviz gelirleri toplamının dikkate alınacak olması
Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt içi ve yurt dışından temin edilen döviz kredilerinde son 3 mali yılın döviz gelirleri toplamı dikkate alınacaktır.
Karar göre;
· Kullanım tarihinde, krediyi kullananın kredi bakiyesinin 15 milyon ABD Dolarının altında olması durumunda, kullanılmak istenen kredi tutarı ile mevcut kredi bakiyesi toplamı son 3 mali yılın döviz gelirleri toplamını aşamayacaktır.
· Bankalar ile Türkiye’de yerleşik finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri ve finansman şirketleri kullandırdıkları kredilerin yukarıdaki esasa uygunluğunu kontrol etmekle yükümlüdürler.
· Kredi bakiyesi 15 milyon ABD Dolarının altında olan Türkiye’de yerleşik kişilerin döviz kredisi kullanım talepleri sırasında son 3 mali yıla ilişkin döviz gelirlerini mali müşavirlere onaylatmaları zorunlu olacaktır.
· Kredi bakiyesinin son 3 mali yılın döviz gelirleri toplamını aştığının sonradan tespit edilmesi durumunda yurt içinde bankalardan (serbest bölge şubeleri dâhil), finansal kiralama şirketlerinden, faktoring şirketlerinden ve finansman şirketlerinden kullanılan kredilerin aşıma neden olan kısmı geri çağırılacak veya Türk Lirası krediye dönüştürülecektir.
· Kredi bakiyesinin son üç mali yılın döviz gelirleri toplamını aştığının sonradan tespit edilmesi durumunda bankaların, finansal kiralama şirketlerinin, faktoring şirketlerinin ve finansman şirketlerinin yurt dışındaki şubeleri (bankaların off-shore şubeleri dâhil, serbest bölge şubeleri hariç) tarafından kullandırılan kredilerin aşıma neden olan kısmı geri çağırılacak veya Türk Lirası krediye dönüştürülecektir.
3) Gerçek kişilerce yurt içinden veya yurt dışından döviz kredisi kullanılamayacağı
Kararın şuan yürürlükteki halinde, Türkiye'de yerleşik gerçek kişilerce, bazı haller dışında(*), yurt içinden ve yurt dışından döviz veya dövize endeksli kredi kullanılamayacağı hükmü yer almaktadır.
(*)"Türkiye'de yerleşik kişiler aşağıda belirtilen şekillerde döviz kredisi açabilirler.
i) İthalat ve ihracat rejimlerine göre açılacak emtia kredileri,
Bankaların;
ii) İhracatın, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı faaliyetlerin finansmanı için Türkiye'de yerleşik kişilere açacakları döviz kredileri,
iii) Yatırım teşvik belgesi kapsamında dış kredi almaları öngörülen Türkiye'de yerleşik kişilere açacakları döviz kredileri ile yatırım mallarının finansmanı için açacakları döviz kredileri,
iv) Yurt dışında iş yapan Türk müteşebbislerine, uluslararası yurtiçi ihalelerle ilgili işleri veya Savunma Sanayii Müsteşarlığınca onaylanan savunma sanayii projelerini üstlenen Türkiye'de yerleşik kişilere açacakları döviz kredileri,
v) Türkiye'de yerleşik kişilere kullandıracakları ortalama vadesi bir yıldan uzun olan, 5 milyon ABD Doları ve üzerindeki döviz kredileri,
vi) Teminat olarak alacakları Türkiye'deki şubelerinde bulundurulan döviz ve/veya Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatına (OECD) üye ülkelerin merkezi yönetimleri ile merkez bankalarınca ya da bunların kefaletiyle ihraç edilen yabancı para menkul kıymet tutarını geçmemek üzere Türkiye'de yerleşik kişilere ticari ve mesleki amaçlı kullandıracakları döviz kredileri,
vii) Bakanlıkça belirlenecek esaslar dahilinde Türkiye'de yerleşik kişilere açacakları döviz kredileri.
e) Bankalar, Türkiye'de yerleşik kişilere ticari veya mesleki amaçla dövize endeksli kredi kullandırabilirler."
Bu Karar ile söz konusu hüküm gerçek kişilerce hiçbir şekilde yurt içinden veya yurt dışından döviz kredisi kullanılamayacağı yönünde aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(6) Türkiye’de yerleşik gerçek kişilerce yurt dışından döviz kredisi kullanılamaz.
(10) Türkiye’de yerleşik gerçek kişilerce yurt içinden döviz kredisi kullanılamaz.”
4) Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt dışından dövize endeksli kredi kullanılamayacağı
Kararın şuan yürürlükteki halinde; bankalar, Türkiye'de yerleşik kişilere ticari veya mesleki amaçla dövize endeksli kredi kullandırabilmektedir. Ayrıca ticari veya mesleki amaç taşıyan finansal kiralamaya ilişkin bedeller döviz üzerinden ya da dövize endeksli olarak belirlenebilmektedir.
Bu Karar ile söz konusu hüküm Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt dışından dövize endeksli kredi kullanılamayacağı yönünde aşağıdaki değiştirilmiştir.
“(7) Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt dışından dövize endeksli kredi kullanılamaz.
(11) Türkiye’de yerleşik kişilere dövize endeksli kredi kullandırılamaz.”
5) Açık bulanan ve kredi bakiyesi 15 milyon ABD dolarının altında olan kredilerin döviz kredisi olarak yenilenemeyeceği
Karara göre, 02/05/2018 tarihi itibariyle açık bulunan dövize endeksli krediler, hiçbir şekilde dövize endeksli kredi olarak veya döviz kredisi olarak yenilenmeyecektir (17 nci maddenin üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkraları ile 17/A maddesinin üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkraları kapsamına girenler hariç olmak üzere).
02/05/2018 tarihinden önce kullanılmış olan döviz kredileri ve döviz endeksli krediler kredi bakiyesi hesaplamasına dâhil edilecektir.
